Công nghiệp điện tử trước nguy cơ phá sản

Kim ngạch xuất khẩu tăng nhưng năng lực cạnh tranh lại rất thấp, giá trị gia tăng trong sản phẩm chiếm chưa đến 17%.

CôngThương - Điện tử là ngành đứng thứ 5 trong số những mặt hàng có kim ngạch xuất khẩu cao với kim ngạch xuất khẩu năm nay dự kiến đạt mức 4 tỷ USD nhưng ngành này đang đứng trước những thách thức nghiêm trọng.

Công nghệ lạc hậu 10-20 năm

Theo bà Nguyễn Minh Thảo, Ban Môi trường kinh doanh và Năng lực cạnh tranh CIEM, đa số doanh nghiệp điện tử nhập khẩu linh kiện, trong đó có doanh nghiệp nhập khẩu 100% linh kiện và nguyên vật liệu từ nước ngoài.

Tỉ lệ nội địa hóa, nếu có, trong một sản phẩm điện tử như tivi, máy nghe nhạc… xuất khẩu chỉ là thùng các tông và xốp. Nguyên nhân khiến các doanh nghiệp trong nước không tham gia được trong chuỗi giá trị xuất khẩu vì quy mô nhỏ, luôn phải đối mặt với áp lực về vốn, trình độ công nghệ lạc hậu nên khó cạnh tranh.

Theo ông Đỗ Quang Hùng, Chủ tịch Hiệp hội doanh nghiệp Điện tử Việt Nam, công nghệ của ngành điện tử Việt Nam lạc hậu 10-20 năm so với khu vực và thế giới. Do vậy, chỉ có doanh nghiệp FDI mới tham gia được vào xuất khẩu và được lợi từ các ưu đãi nhờ các hiệp định thương mại.

Ngành điện tử đang ở đáy của chuỗi giá trị

Một vài năm trở lại đây, hướng đi mới là xuất khẩu thành phẩm với thị trường chủ đạo là Nhật Bản, Trung Quốc, Đông Á, ASEAN, Mỹ và châu Âu. Kim ngạch xuất khẩu tăng nhưng năng lực cạnh tranh lại rất thấp, giá trị gia tăng trong sản phẩm chiếm chưa đến 17%.

Ông Đỗ Quang Hùng nhận xét: ngành điện tử Việt Nam đang ở đáy của chuỗi giá trị. Mặc dù kim ngạch xuất khẩu năm sau cao hơn năm trước nhưng không hề có chỗ đứng trong ASEAN.

Đây là ngành đòi hỏi đầu tư vốn lớn nhưng lợi nhuận đạt được rất thấp. Muốn nâng cao sức cạnh tranh, cần tăng giá trị gia tăng trong các sản phẩm, nếu không sẽ không thoát khỏi lắp ráp, gia công, ông Hùng nói thêm.

Nhiều chuyên gia còn cho rằng hiện tượng nhiều doanh nghiệp sản xuất, lắp ráp hàng điện tử, kể cả doanh nghiệp FDI gần đây thi nhau thu hẹp sản xuất, chuyển hướng sang nhập khẩu hàng nguyên chiếc để bán là những dấu hiệu đáng lo ngại.

Nếu không có chính sách phù hợp kịp thời, nguy cơ phá sản ngành công nghiệp điện tử, vốn đã quá yếu kém, là điều khó tránh khỏi.

Phải có ngành công nghiệp phụ trợ

Ông Vũ Dương Ngọc Duy, Phó Tổng Giám đốc Công ty JVC Việt Nam, cho biết thời điểm này rất cần Nhà nước có nghiên cứu bài bản về các ngành công nghiệp phụ trợ, trong đó có ngành điện tử. Trước đây khi các hãng điện tử Nhật Bản (Sony, JVC, Panasonic...) đầu tư vào Thái Lan, Malaysia, Indonesia, Singapore… cũng giống như họ đầu tư vào Việt Nam. Ban đầu, họ cũng chỉ đầu tư xây dựng các nhà máy lắp ráp nhưng sau đó các nước này đã nhanh chóng hình thành và phát triển ngành công nghiệp phụ trợ để cung cấp linh kiện cho các nhà máy. Trong khi ở Việt Nam lại không có ngành công nghiệp phụ trợ, phần lớn linh kiện đều phải nhập, kể cả linh kiện đơn giản như điện trở, tụ điện, dây dẫn…

Cũng theo ông Duy, hiện một số hãng điện tử nước ngoài đang dần rút khỏi Việt Nam, nhưng không vì thế mà buông xuôi ngành công nghiệp này. Ngược lại cần nhanh chóng bắt tay làm lại, có định hướng rõ ràng. Nếu chúng ta có ngành phụ trợ đủ sức cung cấp linh kiện thì các hãng điện tử nước ngoài sẽ thấy có lợi và sẽ quay lại; DN điện tử trong nước cũng không phải nhập khẩu linh kiện về lắp ráp như lâu nay. Kế đến là phải đào tạo nguồn nhân lực đủ mạnh cho ngành điện tử. Nhà nước phải xúc tiến đầu tư, có chính sách hỗ trợ về vốn, thuế, đất đai…